Czarnuszka damasceńska (Nigella damascena) to roślina jednoroczna należąca do rodziny jaskrowatych. Naturalnie występuje w Europie Południowej oraz w Azji i Afryce.

Czarnuszka damasceńska jest popularną rośliną jednoroczną uprawianą ze względu na ozdobne kwiaty i owocostany. Po przekwitnięciu kwiatów tworzą się dekoracyjne torebki z ciemnymi nasionami. W jednym gramie nasion znajduje się około 400- 500 sztuk. Nasiona czarnuszki mają właściwości lecznicze, można ich używać także jako przyprawy. W moim domu stosowane były jako dodatek do pieczonego chleba i pasztetów.

Kwiaty, liście i owoc czarnuszki.

Jest to roślina dorastająca do 50 cm wysokości. Ma delikatne, wielokrotnie podzielone liście, podobne do kopru. Kwitnie od czerwca do sierpnia, a kwiaty mogą być białe, różowe lub niebieskie o średnicy ok 2-4 cm. Termin kwitnienia uzależniony jest od terminu wysiewu. Można je wysiewać od marca do czerwca, aczkolwiek najlepszy czas to kwiecień i maj. Jeżeli chcemy przedłużyć kwitnienie można siać je jeszcze w czerwcu. Nasiona kiełkują po około dwóch tygodniach, a po dwóch miesiącach pojawiają się kwiaty. Czarnuszka nie lubi przesadzania, więc najlepiej od razu wysiewać je w miejscu docelowym. W celu utrzymania ładnego pokroju, konieczne jest „przerwanie” czyli usunięcie części siewek. Rośliny powinny rosnąć co 10-15 cm w rzędzie, a jeżeli jest kilka rządków, minimalna odległość pomiędzy nimi to 15 cm. Jeżeli chcemy wydłużyć kwitnienie czarnuszki, można obrywać owoce. Jest rośliną chętnie odwiedzaną przez owady zapylające.

Kwitnąca czarnuszka.

Czarnuszka preferuje stanowiska słoneczne, podłoże żyzne i przepuszczalne, ale urośnie na większości gleb. Warto zadbać w okresach suszy o podlewania, ziemia powinna być wilgotna ale nie mokra. Można (ale nie jest to konieczne) zasilać ją nawozem wieloskładnikowym w okresie kwitnienia. Jest raczej odporna na choroby i szkodniki.

Stosowana jest w ogrodach na rabatach, w nasadzeniach rustykalnych. Można ją wysiewać w miejscach po kwiatach wiosennych. Dobrze prezentuje się w towarzystwie maków, chabrów czy bodziszków. Jeżeli pozostawimy owocostany (a są one bardzo dekoracyjne i będą zdobiły ogród jeszcze przez jakiś czas), to sama się rozsieje. Kwiaty można ścinać do wazonu, długo zachowują świeżość.

Owoc czarnuszki.

Jeżeli chcemy uzyskać materiał do suchych kompozycji, należy ścinać i suszyć owocostany kiedy są jeszcze zielone. W moich okolicach są jednym z elementów tworzących palmę wielkanocną.

Na rynku dostępnych jest wiele odmian czarnuszki, różniących się wysokością, wielkością i barwą kwiatów.

Można także kupić nasiona czarnuszki w większych opakowaniach jako surowiec zielarski. Są to zazwyczaj nasiona czarnuszki siewnej (Nigella sativa), która znana i stosowana była już w Starożytności. Początkowo uprawiana była jako roślina przyprawowa, z czasem poznano jej wartości lecznicze. Ma ona m.in. działanie: żółciopędne, moczopędne, wiatropędne, przeciwbakteryjne, przeciwbólowe, przeciwrobacze, przeciwzapalne, grzybobójcze, poprawia trawienie, reguluje miesiączkę, obniża poziom cukru i wzmacnia odporność. Zewnętrznie napary stosowane są przy trądziku, grzybicach i atopowym zapaleniu skóry.

Nasiona i olej z nasion czarnuszki.

Nasiona używane są w kuchni, dodawane do serów, pieczywa, i niektórych tłustych mięs a także do kiszonej kapusty i ogórków konserwowych. Olej z nasion czarnuszki może być dodatkiem do likierów, produkcji niektórych słodyczy a także perfum.

Jest wiele informacji na temat właściwości leczniczych i smakowych czarnuszki, a ja z własnego doświadczenia mogę tylko dodać, że chleb pieczony w domu posypany czarnuszką zyskuje wyjątkowy smak.

Korzystałam z:

Szydło W., Szymczykiewicz M. 1996. Popularne kwiaty ogrodowe. Pruszyński i S-ka, Warszawa

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czarnuszka_siewna

Zdjęcia pochodzą z

https://pixabay.com/