W obrębie rodzaju morwa występuje około 10 gatunków, głównie w subtropikach półkuli północnej. W Polsce uprawiany jest jeden gatunek: morwa biała (Morus alba). Jest to drzewo osiągające ok. 15 m wysokości. W dzieciństwie byłam zafascynowana jej owocami. Nie mogliśmy się doczekać aż się pojawiają i sprawdzaliśmy czy „te zielone są już wystarczająco białe” czyli dojrzałe i słodkie. Niestety było to dość poważne wyzwanie, bo nasza morwa nie miała gałązek zbyt nisko i trudno było dzieciom pozyskać owoce. Cierpliwie więc czekaliśmy aż jakieś opadną. Jeszcze bardziej pociągało nas drzewo morwowe u sąsiadki, które miało owoce czerwono-bordowe. Niestety ta kobieta nie miała małych dzieci więc dostęp do nich był utrudniony. Ale wystarczyło pójść z wizytą z babcią… Starsze panie miały wiele radości z powodu naszej morwowej miłości…

Owoce morwy białej mogą być także czarne.

Wtedy nie zwróciłam uwagi na liście tej rośliny, ale dziś mogę powiedzieć, że wielu osobom na kolokwium z dendrologii ten właśnie gatunek przysporzył nieco kłopotów. Liście morwy białej są bardzo zmienne w kształcie ponieważ charakteryzuje je cechują tzw. heterofilia (różnolistność). Liście mogą być jajowate lub okrągławe, niepodzielone lub bardzo różnie powcinane, gładkie i błyszczące lub nieco szorstkie. Kwiaty morwy są drobne w kłosach, a owoce dojrzewają latem (w lipcu) i mogą być białe, różowe, czerwone, fioletowoczarne, kształtem przypominają maliny. Są słodkie a nawet trochę mdłe. Do Europy morwa biała została sprowadzona ok. XI-XII w. Jest powszechnie sadzona w Chinach ze względu na hodowlę jedwabników, których larwy żerują na jej liściach. Próbowano również w Polsce sadzić morwy w celu hodowli jedwabników, ale pomysł ten  się nie sprawdził.

Morwa najchętniej rośnie na glebach lekkich i piaszczystych, dość suchych, na stanowiskach ciepłych i słonecznych. Miejsca powinny te być osłonięte od przeciągów, bo morwa jest „prawie” mrozoodporna. W bardzo mroźne zimy może przemarzać. Lepiej unikać sadzenia morwy w północno-wschodniej Polsce. Jest rośliną spotykaną w założeniach parkowych, nadaje się do nasadzeń przyulicznych, ponieważ dobrze znosi zasolenie i zanieczyszczenia. Nie jest też szczególnie podatna na choroby i szkodniki. Czasami stosowana jest również na żywopłoty, tym bardziej że dobrze znosi cięcie. W ogrodach przydomowych spotyka się jej odmiany płaczące, o dużych liściach, czy poskręcanych pędach. Jej główną cechą ozdobną są błyszczące liście, które ładnie wybarwiają się na żółto jesienią. Drewno morwy jest dosyć twarde i wykorzystywane m.in. do produkcji mebli.

Kwiaty i liście morwy.

Napar z liści morwy białej w tradycyjnej medycynie chińskiej stosowano do obniżenia cholesterolu oraz wysokiego ciśnienia krwi. Ale nie tylko. Picie morwowej herbaty polecane jest cukrzykom (zawarte w niej substancje obniżają poziom cukru we krwi) oraz pomaga w odchudzaniu. Ekstrakt z korzenia morwy oraz kory ma właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe, chroni nerki i wątrobę. Można znaleźć również informacje o innych substancjach zawartych w tej rośliny, które działają przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie. Co ciekawe susz z liści możemy przygotować sami. Zdrowe, młode liście zbiera się w maju i pozostawia do wysuszenia w przewiewnym lekko zacienionym miejscu.

Należy pamiętać, żeby wszystko w nadmiarze jest szkodliwe i żeby nie przekraczać dziennej dawki herbatki z morwy. Kobiety w ciąży oraz karmiące piersią nie powinny w ogóle pić naparów z liści morwy.

Owoce w medycynie ludowej stosowane były jako środek przeciwgorączkowy i moczopędny. Można z nich robić soki, nalewki i likiery czy dżemy. I muszę przyznać, że taka nalewka mnie zaintrygowała…

Korzystałam z:

1. Seneta W., Dolatowski J., 1997.Dendrologia. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa.
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Morwa_bia%C5%82a

Zdjęcia pochodzą z www.pixabay.com