Szparagi były w moim życiu odkąd pamiętam…w postaci ozdobnej rośliny ogrodowej. Potem na wycieczce w szkole podstawowej poznałam ich smak i przez długie lata byłam przekonana, że to najgorsza rzecz jaką jadłam – gorzkie i łykowate – okropne. Dopiero kilka lat temu zyskały moją przychylność, kiedy sama je przygotowałam wg sprawdzonego przepisu znajomej. I bez wahania napiszę, że lubię to!
Szparag lekarski (Asparagus officinalis) należy do rodziny szparagowatych Asparagaceae. Naturalnie występuje w rejonach Basenu Morza Śródziemnego. Także w naszym kraju możemy go spotkać w krajobrazie naturalnym, nie tylko w ogrodach.
Szparagi dorastają do 1,5 m wysokości, mają wzniesione łodygi i gałązki z delikatnymi łuskowatymi listkami. Kwitną na biało, a owocami są czerwone lub czarne jagody. Zjadamy ich młode pędy tzw. wypustki. W Polsce szparag znany jest od ponad 200 lat, ale dopiero ostatnio stał się popularny. Kupujemy zazwyczaj szparagi białe albo zielone, które poza kolorem (i smakiem) różnią się sposobem uprawy. Białe wyrosły pod ziemią, a zielone nad powierzchnią gruntu.
Jadalne wypustki szparagów. Fot.
Szparagi wymagają zacisznego, słonecznego i ciepłego stanowiska. Powinno ono być osłonięte, ponieważ długie pędy rośliny łatwo się wyłamują pod wpływem podmuchów wiatru. Gleba powinna być żyzna, przepuszczalna, próchnicza, głęboko uprawiona i bogata w składniki odżywcze. Najlepiej jeśli będzie się szybko nagrzewać, nie będzie zakwaszona, a za to zasobna w wapń i dobrze zatrzymująca wodę. Szparagi nie będą dobrze rosły na ziemiach ciężkich, podmokłych i zaskorupiających się, o zbyt wysokim poziomie wód gruntowych. Konieczne jest kontrolowanie pH gleby i powinno ono wynosić 6,0-7,5. Jeżeli pH spadnie poniżej 6, glebę należy nawieźć węglanem wapnia. Szparagi zimują w gruncie, ale nie powinniśmy ich uprawiać na terenach gdzie występują wiosenne przymrozki. Mogą one rosnąć w jednym miejscu nawet przez 15 lat i dawać obfite zbiory.
Przed założeniem szparagarni podłoże powinno być głęboko przekopane i dobrze nawiezione obornikiem, kompostem czy też nawozami mineralnym i wapnem. Ważne jest by wzbogacić glebę w składniki odżywcze. Dobrze jest wykonać taki zabieg jesienią w roku poprzedzającym sadzenie szparagów.
Sadzimy młode karpy, które zazwyczaj kupujemy w sklepie. Wybierając je zwróćmy uwagę by zdrowe i dorodne. Możemy też sami wysiać szparagi a następnie sadzić karpy, które nam wyrosły. Nasiona wysiewamy na rozsadniku wiosną. Kiedy po kilku tygodniach wykiełkują, przerywamy siewki tak by między poszczególnymi roślinkami było ok. 15 cm. Jesienią przycinamy górne części pędów, a rozsadnik przykrywamy liśćmi lub słomą. Na przełomie marca i kwietnia mamy karpy gotowe do założenia szparagarni. Takie młode, jednoroczne karpy bardzo ostrożnie wykopujemy, by nie uszkodzić korzeni. Powinny one mieć 15 długich korzeni i powyżej 5ciu pąków.
Uprawa na szparagi zielone
Jesienią należy wykopać się rów szerokości 40 cm i głębokości 25 cm. Między rowami zachowujemy odległość ok. 125 cm. „Ziemię z wykopu” odkładamy po obu stronach rowu, a na jego dnie usypujemy kopczyki w odstępach 30-40 cm. Kopczyki usypujemy z gleby zmieszanej z kompostem lub obornikiem. Kopczyk powinien mieć taką wysokość, aby po ustawieniu na nim karpy, znalazła się ona 15 cm (gleby lekkie) lub 10 cm (gleby ciężkie) pod powierzchnią gruntu. Korzenie sadzonej karpy rozkładamy równomiernie wokół usypanego kopczyka i kierujemy je w dół. Każda karpa obok obumarłego pędu ma wgłębienie. Aby rosnące pędy szparagów wyrastały mniej więcej w tym samym miejscu bruzdy, sadzimy je tak, aby wgłębienia wszystkich karp zwrócone były jednym kierunku. Po ułożeniu karp na kopczykach przykrywamy je glebą, wyrównujemy powierzchnię plantacji i podlewamy.
Uprawa na szparagi bielone
Wykopujemy rowy na głębokość 30 cm, a pomiędzy nimi zachowujemy odległość 150cm. Jak w przypadku uprawy szparagów zielonych w rowach usypujemy kopczyki ale po ułożeniu na nich karp wierzchołek pąka szczytowego powinien znaleźć się 20 cm poniżej powierzchni gruntu. Następnie rowy zasypujemy, wyrównujemy powierzchnię plantacji i podlewamy.
W pierwszym i drugim roku plantacji nie zbieramy szparagów. Uprawę odchwaszczamy, spulchniamy i nawozimy. Jesienią usuwamy zasychające pędy. Pomiędzy rzędami możemy uprawiać fasolę karłową lub inne rośliny motylkowe, które dodatkowo wzbogacą glebę w łatwo przyswajalny azot. Jeżeli pod koniec drugiego roku uprawy, rośliny osiągną 150 cm wysokości i wytworzą po kilka grubych pędów, to znaczy, że w kolejnym sezonie będziemy mogli przystąpić do zbiorów. Jeżeli szparagi będą mniejsze, warto dać im jeszcze jeden rok na rozrost. Zbiory rozpoczynamy pod koniec kwietnia lub w pierwszych dniach maja.
Szparagarnia Fot. Alex1011
Szparagi zielone zbieramy sukcesywnie, kiedy pędy osiągną długość 15-20 cm. Ścinamy je długim, ostrym nożem nieco pod powierzchnią ziemi. Ponieważ zbiór rosnących pędów powoduje wyczerpywanie substancji pokarmowych zmagazynowanych w korzeniach spichrzowych, a co za tym idzie osłabienie rośliny, należy w pierwszym roku zakończyć pozyskiwanie szparagów wcześniej niż w kolejnych latach czyli na początku czerwca. W kolejnych latach zbiory kontynuujemy do końca czerwca.
Po zbiorach plantację nawozimy. Zabieg ten powtarzamy w drugiej połowie lipca i sierpnia. Szparagi wypuszczą zielone pędy – gałęziaki i rozpocznie się gromadzenie substancji odżywczych. Roślinę trzeba przywiązać do palików, ponieważ jest dość wiotka i delikatna. W okresach suszy (lipiec, sierpień) plantację należy podlewać. Jesienią usuwamy suche pędy i spalamy je.
Szparagi bielone wymagają więcej troski. Kiedy wiosną (zazwyczaj w kwietniu), nad powierzchnią gleby pojawią się wierzchołki pędów, należy je przykryć ziemią. Usypujemy więc w rzędach na całej ich długości wały, które w pierwszym roku uprawy powinny mieć 20cm wysokości i 50 cm szerokości. W następnych latach podnosi się wysokość wału do 35 cm. Wały wyrównujemy i lekko uklepujemy. Jeżeli przykryjemy je czarną folią przyspieszy to zbiory.
Kwitnący szparag Fot.
Wał powinien być odchwaszczony, byśmy zauważyli szparagi wyrastające ponad powierzchnię. Wtedy rozpoczynamy zbiory. W miejscu wyrastającego pędu delikatnie rozgarniamy wał i obcinamy pęd 2-3 cm nad karpą. Następnie nagarniamy ponownie ziemię na wał, wyrównujemy i lekko przyklepujemy. Uważajmy, żeby nie uszkodzić młodych, dorastających pędów. Plantację kontrolujemy dwa razy dziennie i wycinamy pędy, ponieważ w miejscu kontaktu ze światłem będą one przybierać fioletową barwę.
Po zakończeniu zbiorów szparagów bielonych (koniec czerwca) wały rozsypuje się, starając się nie uszkodzić pędów. Następnie postępuje się tak samo jak w przypadku uprawy szparagów zielonych.
Zebrane szparagi najlepiej zjeść w ciągu 1-2 dni. Jeżeli chcemy je przechować dłużej to powinny jak najszybciej znaleźć się w chłodnym i zacienionym pomieszczeniu.
Owoce i pędy szparagów. Fot. Hagen Graebner
Poza wartościami smakowymi szparagi charakteryzują się bogatym składem mineralnym oraz właściwościami leczniczymi. Zawierają one m.in. witaminę B1, B2, C, A i K a także sód, potas, wapń, magnez fosfor, selen, chlor, miedź, magnez. Mają właściwości przeczyszczające oraz lekko moczopędne, a zawarta w nich asparagina powoduje obniżenie ciśnienia krwi. Polecane są kobietom w ciąży ponieważ zawierają kwas foliowy. Powinni unikać spożywania go osoby cierpiące na skazę moczową.
Uprawa szparagów nie jest łatwa, wymaga czasu i sporych nakładów finansowych. Trzeba pamiętać jednak, że raz założona szparagarnia przy odpowiedniej pielęgnacji może posłużyć przez wiele lat. A jeśli nie szparagarnia to może chociaż kilka kopczyków?
Zostaw Odpowiedź
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.