Walentynki kojarzą mi się z różami i czekoladkami. O różach już pisałam, a o czekoladzie… no cóż to chyba jednak nie ta tematyka. Ale, żeby powstała czekolada musi być kakao, a kakao uzyskujemy z kakaowca…

Kakaowiec właściwy (Theobroma cacao) jest dużym krzewem lub małym drzewem dorastającym do 15m wysokości. Liście ma skórzaste, podłużne mające długość 20-30 cm, kora jest cienka, brązowa. Kwiaty wyrastają bezpośrednio z pnia i konarów.

Kwiaty kakaowca. Fot. Scott Zona

Owoce to jagody, które wyglądają nieco jak przerośnięte ogórki, mogą być gładkie lub bruzdkowane. Jagody te okryte są grubą łupiną i zawierają 20 do 60 płaskich lub kulistych nasion. Ziarna kakaowe są pogrążone w przyjemnie pachnącym, czerwonawym miąższu o słodkawym smaku.

Owoce kakaowca. Fot. Jemima Diaz

Naukowcy spierają się skąd pochodzi kakaowiec. Jedni twierdzą, że występował w Wenezueli, Hondurasie i Meksyku inni, że początkowo rósł w amazońskich lasach deszczowych w Brazylii, a jeszcze inni – że w Meksyku. Dowody naukowe coraz częściej wskazują na to, że faktyczna kolebka kakao i czekolady znajduje się w dolinie Ulúa w Hondurasie.

Obecnie uprawa kakao jest rozpowszechniona na całym świecie, ale odbywa się to w wąskim pasie wokół równika (10 stopni na północ i południe), głównie w krajach Afryki i Azji. Największa produkcja ziarna kakaowego odbywa się nad Zatoką Gwinejską, na Wybrzeżu Kości Słoniowej i w Ghanie oraz Brazylii, Indonezji i Malezji.

Warunki panujące w tropikalnych lasach równikowych są idealne do uprawy kakaowca. Roślina ta potrzebuje ciepłego i wilgotnego klimatu, pulchnej i przepuszczalnej ziemi oraz niedużego nasłonecznienia, dlatego też sadzone są w cieniu bananowców, palm i innych drzew o gęstych koronach. Po 4-5 latach od posadzenia, rośliny zaczynają kwitnąc i owocować. Niestety ich żywot na plantacji jest krótki, po 25 latach drzewa należy wymienić na nowe.

Plantacja kakao. Fot. AlejandroLinaresGarcia

Kakaowiec kwitnie cały rok w dwóch 6-miesięcznych cyklach. Białe (żeńskie) i różowe (męskie) drobne kwiatki pokrywają pień i gałęzie. Zaledwie część z nich zostanie zapylona i rozwiną się strąki kakaowe. Kiedy strąki są w pełni dojrzałe, zbiera się je i pozostawia w przykrytych pryzmach na kilka dni. Ulegają one wtedy wstępnej fermentacji. Następnie wydobywa się nasiona i poddaje wtórnej fermentacji, by pozbyć się resztek miąższu w którym się znajdowały. Zmieniają one wtedy kolor z kremowego na purpurowy i nabierają właściwego aromatu. Kolejnym etapem jest suszenie, a następnie ziarna poddawane są selekcji. Te najlepsze czeka prażenie i mielenie. Potem kakao jest odtłuszczane i rozrabiane na miazgę. Z tej właśnie miazgi produkuje się czekoladę. Innymi produktami są masło kakaowe oraz proszek kakaowy czyli kakao.

Suszenie ziaren kakaowca. Fot. pipeafcr

By uzyskać pół kilograma kakao potrzebne są całoroczne zbiory z jednego drzewa. Występują trzy odmiany kakao Criollo, Forastero, Trinitario, które różnią się aromatem, odpornością, łatwością uprawy. Niestety bardzo trudno jest uprawiać tę roślinę w warunkach domowych. Wiele osób się stara, kupując dosyć kosztowne sadzonki, lub wysiewając nasiona. Wydaje mi się, że nawet jeżeli uprawa się nie powiedzie, a doczekamy się z takiego nasionka siewki kakaowca, to i tak satysfakcja jest duża.

Aztekowie i Majowie pili napój kakaowy (chocolatl) podczas obrzędów i świąt religijnych. Miał on być odurzający i stymulujący. Ziarna kakao były tak cenne, że używano ich jako środka płatniczego. Do Europy kakao sprowadził Krzysztof Kolumb. Napój, warzony wedle przepisu azteckiego króla Montezumy, zdobył najpierw uznanie na dworze hiszpańskim, a później w XVII w. upowszechnił się na innych dworach europejskich.

Poza produkcją słodyczy kakao wykorzystywane jest także w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym. Ziarna kakaowca mają właściwości silnie nawilżające, tonizujące a także pobudzają metabolizm komórkowy i służą do regeneracji.

Kakao jest bardzo bogatym źródłem magnezu, wapnia, chromu, żelaza, manganu oraz cynku. Zawiera kofeinę i teobrominę, wspomaga koncentrację, redukuje stres i korzystnie wpływa na nasze samopoczucie. Ma jeszcze wiele innych właściwości np. chroni przed wirusami oraz chorobami skóry, pobudza pracę żołądka i jelit, a także jest afrodyzjakiem.

Czekoladę lubią prawie wszyscy. Statystyczny Amerykanin czy Europejczyk zjada 5,2 kg rocznie czekolady (ja na pewno więcej). I jeszcze ciekawostka: nazwa nadana tej roślinie przez Linneusza znaczy „napój bogów”. Coś w tym jest….

Przygotowując ten tekst korzystałam:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kakaowiec_w%C5%82a%C5%9Bciwy

https://pl.wikipedia.org/wiki/Kakao

Zdjęcia pochodzą z:

https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Theobroma_cacao