Maki ( Papaver L. ) to rodzaj roślin oleistych , należących do rodziny makowatych (Papaveraceae Juss. ). Zalicza się do niego ok. 85 gatunków . Obszarem ich występowania jest praktycznie cała półkula północna, na południowej dziko występuje tylko jeden gatunek: Papaver acuelatum.

Są to rośliny zielne, osiągające do 120 cm. wysokości, zazwyczaj mające owłosione liście. Kwiaty duże , pojedyncze, na długich szypułkach, zazwyczaj o 4 płatkach w kolorze czerwonym lub pomarańczowym. Mogą mieć również inne barwy, żółty, fioletowy, a także od białego poprzez różowy do ciemnopurpurowego. Owocem jest torebka wielonasienna, tzw. makówka. 

Mak polny ( Papaver rhoeas ) jest najczęściej występującym gatunkiem na terenie Polski. Przywędrował do nas w neolicie, prawdopodobnie z rejonu basenu Morza Śródziemnego. W starożytnym Egipcie jego kwiatami przystrajano grobowce faraonów.

Jest rośliną odporną na zanieczyszczenia atmosferyczne i warunki środowiskowe, bardzo dobrze czuje się na podłożach ruderalnych, tj. zmienionych przez działalność człowieka . Z tego powodu można go bardzo często spotkać rosnącego przy drogach utwardzanych. Nasiona maku zachowują zdolność kiełkowania nawet po 40 latach, i to w bardzo niskich temperaturach, wystarczy +1 °C .Ze względu na to i swoją plenność w uprawach jest traktowany jako chwast.

Czerwone płatki maku polnego mają miele zastosowań. Używa się ich do barwienia wina, napojów , a nawet leków. Można z nich nawet sporządzić atrament. W tym celu wystarczy ich garść zalać niewielką ilością wrzątku, odstawić na kilka godzin , przecedzić, a na koniec dodać niewielką ilość spirytusu. Płatki maku polnego są również cenionym surowcem zielarskim o działaniu przeciwzapalnym, uspokajającym oraz powlekającym. Należy jednak uważać na jego mlecznobiały sok, gdyż zawiera szereg alkaloidów, mogących stanowić niebezpieczeństwo dla zdrowia i życia.

Fot. Mak polny ( Papaver rhoeas )

Mak lekarski ( Papaver somniferum ) zwany inaczej makiem ogrodowym lub uprawnym pochodzi najprawdopodobniej z Bliskiego Wschodu, gdzie jego właściwości nasenne i narkotyczne wykorzystywali już Sumerowie ok.  3000 lat p.n.e. W tamtych regionach do tej pory jest uprawiany na szeroką skalę ze względu na jego makowiny, czyli pozbawione nasion makówki z kilkucentymetrową łodygą. To z nich właśnie uzykuje się opium oraz alkaloidy takie jak morfina czy kodeina.

Charakterystyczną jego częścią są stalowoszare łodygi, pokryte specyficznym, sinobiałym nalotem. Kwiaty może mieć zarówno pojedyncze jak i pełne, w wielu kolorach , poczynając od białego, przez różowy, aż po czerwony i jasno fioletowy. U nasady płatków, niezależnie od ich koloru, występuje czarna plama.

Jest to również jedyny gatunek maku, z kórego uzyskuje się nasiona do celów kulinarnych. Na terenach wiejskich siano go w większości gospodarstw, gdyż nie mogło go zabraknąć na bożonarodzeniowym stole.  Symbolizował płodność, dostatek i urodzaj. Jeszcze do niedawna  jego piękne kwiaty mogły zdobić nasze przydomowe ogrody. Aby ograniczyć nielegalną produkcję opium ( wysuszonego mleczka maku lekarskiego ) oraz naszego rodzimego wynalazku –„  kompotu makowego „ w 2005 r. wprowadzono ścisłą kontrolę jego uprawy.

Fot. Mak lekarski ( Papver somniferum ) kwiat i makówki.

              Mak wschodni ( Papaver orientale ) czasami nazywany makiem tureckim,  jest byliną, pochodzącą z terenów Azji Mniejszej. To gatunek najczęściej uprawiany do celów ozdobnych.

Fot. Mak wschodni „Perrys White „ – www.cebule.pl

Tworzy na wiosnę rozetę gęsto owłosionych, pierzastodzielnych liści. Jego kwiaty, rosnące na pojedynczym pędzie długości 50 – 100 cm. są bardzo okazałe, nawet do 15 cm średnicy. Ich cechą charakterystyczną jest prawie czarny środek i płatki, wyglądające jakby były pogniecione. Gatunek ten kwitnie w maju i czerwcu.

Fot. Mak wschodni „ Orange Picotie „ – www.cebule.pl

Kwiaty maku wschodniego nadają się na kwiat cięty, jednak ich trwałość nie jest długa. Aby ją przedłużyć, ścina się je jeszcze w fazie pąką ( rozwinięte szybko więdną ),  ale dopiero w momencie, gdyż już można rozpoznać ich kolor.

Fot. Mak wschodni „ Pattys Plum„ – www.cebule.pl

Nie ma specjalnych wymagań co do gleby i podlewania, ale wymaga sporo słońca. Dobrze prezentuje się z łubinami, ostróżkami czy irysami.

Fot. Mak wschodni „ Turkenlouis „ – www.cebule.pl