W czasie studiów zapałałam wielką miłością do oczarów. Nie jest to jednak uczucie bezwarunkowe, jest to miłość za kwiaty, wtedy kiedy nic nie kwitnie. No bo jak nie kochać krzewu, który kwitnie w lutym?

W Polsce możemy spotkać oczara wirginijskiego (Hamamelis virginiana) pochodzącego z Ameryki Północnej, oczara omszonego (Hamamelis mollis) oraz oczara japońskiego (Hamamelis japonica), które naturalnie występują w Azji. W sprzedaży dostępny jest głównie oczar pośredni (Hamamelis x intermedia) a właściwie jego odmiany.

Kwitnący oczar japoński. Fot. Orjen

Oczary nie są popularnie stosowane w ogrodach przydomowych, ale na pewno spotkamy je w arboretach. Są to małe drzewa a częściej większe krzewy o liściach zbliżonych kształtem do leszczyny. Lecz jesienne przebarwienie zdecydowanie je od niej odróżnia. Oczary przebarwiają się na żółto, pomarańczowo i czerwono, zależnie od odmiany.

Kwitnące odmiany oczaru pośredniego. Fot. 1. Kenpei, Fot. 2 Orjen

Największym ich atutem jest pora kwitnienia. Oczar wirginijski kwitnie we wrześniu i październiku, oczar omszony od stycznia do marca, oczar japoński od lutego do marca. Kwiaty są drobne (ok. 2cm) o długich i wąskich płatkach zwiniętych w pastorały. Płatki mogą być gładkie albo karbowane, o barwie żółtej, pomarańczowej lub purpurowej. W czasie mrozu płatki zwijają się do środka i rozwijają ponownie przy dodatniej temperaturze. Czynność ta może być powtarzana przez roślinę kilkakrotnie. Kwiaty niektórych odmian są pachnące, dlatego warto oczary kupować zimą! Interesujące są też ich owoce, które otwierają się gwałtownie, wystrzeliwując nasiona na odległość kilku metrów. Jeżeli wykiełkują to dopiero po dwóch latach.

Owoce oczaru pośredniego Fot. Hans Hillewaert

Jeżeli zdecydujemy się na wprowadzenie oczarów do ogrodu, warto sadzić je przy ścieżkach, w miejscach odpoczynku, gdzie będziemy mogli z bliska podziwiać ich kwiaty. Warto też zagwarantować im ciemne tło, na którym będą świetnie widoczne jesienią. Oczary preferują gleby świeże, żyzne i próchnicze, z lekko kwaśnym odczynem. Miejsce powinno być słoneczne do półcienistego i musi być go dużo. Oczary dobrze znoszą też niskie temperatury, ale są mało odporne na susze. [1]

Oczar wirginijski mimo, że jest najmniej dekoracyjny, to najczęściej spotykany z oczarów. Jest też rośliną leczniczą i kosmetyczną (kora i liście), chociaż w Polsce nie uprawianą w tym celu. Dzięki zawartym w nim składnikom uszczelnia naczynia krwionośne i zmniejsza kruchość kapilar, reguluje krążenie podskórne, działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwkrwotocznie.[2]

Jesienne przebarwienie jednej z odmian oczaru pośredniego Fot. Orjen

W szkółkach dostępne są oczary pośrednie Hamamelis x intermedia, w wielu odmianach np. ‘Diane’, ‘Jelena’, ‘Westerstede’. Są to zazwyczaj krzewy do 4m wysokości, kwitnące zimą od grudnia do marca. Odmiany różnią się miedzy sobą głównie barwą kwiatów, która może być od żółtej do czerwonej. Rośliny te w młodym wieku wymagają osłoniętego stanowiska i okrycia przed mrozami. Ta odrobina wysiłku wydaje się niczym w sytuacji kiedy możemy mieć kwitnący ogród w lutym. Może właśnie z powodu terminu kwitnienia, nazwa oczarów w wielu językach związana jest z czarami. Po angielsku nazywany jest orzechem wiedźmy, po niemiecku orzechami czarnoksięskimi. Po polsku też tak trochę magicznie brzmi.

[1] Informacje pochodzą z książki W. Seneta, J. Dolatowski. Dendrologia.2006. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

[2] Więcej informacji można znaleźć na stronie http://pl.wikipedia.org/wiki/Oczar_wirginijski