Obydwa gatunki rosną w Polsce, ale pigwa jest mniej odporna na niskie temperatury. Według niektórych legend Ewa wcale nie zerwała jabłka z drzewa poznania dobra i zła tylko pigwę. Zwykle na nalewki i konfitury używa się owoców pigwowca, błędnie nazywane pigwą, ale prawowita właścicielka tej nazwy ma podobne walory smakowe i lecznicze, chociaż zasadniczo różni się wyglądem.

Pigwowiec jest zazwyczaj stosowany jako roślina ozdobna, a owoce są efektem „ubocznym”. Jego główną ozdobą są kwiaty, które pojawiają się na 2 letnich i starszych pędach, zwykle po kilka. Płatki mogą mieć kolor różowy, czerwony lub biały. Różne gatunki i ich odmiany kwitną od marca do maja a ich kwiaty są miododajne. Dojrzałe owoce są żółte, czasem z rumieńcem, ale w naszym klimacie często nie dojrzewają i pozostają zielone. Pachną aromatycznie i mają błyszczące nasionka, które są podobne do tych w jabłkach. Zwykle zbiera się je w październiku.

Kwitnący pigwowiec,

Pigwowce rosną na glebach przeciętnych, nawet na dość suchych i jałowych o obojętnym lub lekko kwaśnym odczynie. Nie lubią natomiast gleb zasadowych, na których chorują. Preferują miejsca słoneczne, ciepłe i zaciszne, a przy południowych ścianach budynków kwitną wcześniej. Dobrze znoszą zanieczyszczenia atmosferyczne i sprawdzają się w miastach. Nie są to jednak krzewy całkowicie mrozoodporne, w mroźne i bezśnieżne zimy mogą przemarzać. Na szczęście wystarczy, że wiosną przytniemy przemarznięte pędy, by nowe gałązki odrosły z szyi korzeniowej.

Owoc pigwowca

Z tego powodu, że pigwowce kwitną na kilkuletnich pędach, przycinamy je rzadko mimo, że dobrze znoszą ten zabieg. Doskonale nadają się na żywopłoty formowane, ale po cięciu będą słabiej kwitnąć. W razie konieczności tniemy je po kwitnięciu w celu odmłodzenia i poprawienia pokroju.

Pigwowce nie lubią też przesadzania, mają słabo rozgałęzione korzenie i twarde drewno. Po takim zabiegu (raczej tylko rośliny młode) należy mocno przyciąć gałęzie.

Pigwowca można rozmnażać z nasion, ale tylko gatunki, ponieważ odmiany mogą nie powtarzać cech matecznika. Bezpieczniejszym sposobem jest pozyskiwanie sadzonek z odrostów korzeniowych i odkładów poziomych.

W Polsce najbardziej popularne są trzy gatunki oraz ich odmiany.

Pigwowiec japoński (Chaenomeles japonica) to niski szeroki krzew z rozpostartymi gałęziami do 1 -1,5 m wysokości. Ma ceglasto czerwone kwiaty średnicy 3-4 cm, które często pojawiają się jeszcze przed rozwojem liści. Owoce są kuliste ok. 3-4 cm średnicy i bardzo aromatyczne. Pokrój sprawia, że krzewy a zwłaszcza pączki kwiatowe często są okryte śniegiem, przez co rzadziej uszkadzane przez mrozy niż u pozostałych gatunków, dlatego też uznawany jest za całkowicie mrozoodporny.

Pigwowiec okazały Chaenomeles speciosa to wyprostowany i rozłożysty krzew, do 2-ch metrów wysokości. Kwiaty pojawiają się wczesną wiosną i są czerwone, a rzadziej także w naturze białe lub różowe 3-4 a nawet 6 cm dł. Owoce ma bardzo zmienne w kształcie i wielkości (4-7cm) często z pępkiem. Doskonale nadaje się na żywopłoty formowane. Wyprodukowano wiele odmian o różnych barwach kwiatów.

Pigwowiec pośredni (Chaenomeles xsuperba) to mieszaniec o cechach pośrednich. Jest to najczęściej spotykany gatunek, po części z powodu tego, że ma wiele odmian, różniących się barwą kwiatów, ale także siłą wzrostu, pokrojem i wysokością.

Natomiast pigwa pospolita (Cydonia oblonga) jest to szeroki krzew lub małe drzewko, bez cierni, dorastające w Polsce do 2-3m. Różne części rośliny są pokryte szarym wełnistym kutnerem, łatwo dającym się zetrzeć. Liście ma szerokojajowate (do 8-10 cm) z wierzchu, z czasem ciemnozielone, spodem szarawo zielone, filcowane, często pofalowane,

Kwiaty są duże (4-5 cm średnicy) i wyrastają pojedynczo na szczytach bocznych pędów. Mogą być barwy białej lub bladoróżowej, pojawiają się w końcu maja lub na początku czerwca. By rośliny zawiązały owoce trzeba sadzić obok siebie dwie odmiany kwitnące w tym samym czasie, ponieważ wiele odmian pigwy nie jest samopylna. Owoce są jabłkowate, żółte i pokryte kutnerem. Bardzo aromatycznie pachną ale są twarde z licznymi komórkami kamiennymi. Dojrzewają w październiku. Po zerwaniu powinny kilka dni, a nawet tygodni poleżeć w domu. Zmieniają wówczas barwę z zielonej na żółtą i wydzielają przyjemny aromat. W Polsce pigwy przemarzają, dlatego też nie spotkamy wielkich sadów pigwowych. Ale z powodzeniem możemy je posadzić w ogrodzie, w miejscu ciepłym i osłoniętym. Gleba powinna być żyzna i próchniczna, o lekko kwaśnym odczynie i zasobna w wodę, ponieważ pigwa ma płytki system korzeniowy. Jest dekoracyjnym krzewem obficie kwitnącym i ładnie przebarwiającym się na żółto jesienią. Jej kwiaty również są miododajne.

Kwitnąca pigwa

Te rośliny ozdobne, są także cenione ze względu na owoce. Owoce pigwowca i pigwy, mimo, że zasadniczo różnią się wyglądem, mają zbliżone właściwości. Przerabia się je na konfitury, nalewki, dżemy i galaretki. Dodaje się je do herbaty zamiast cytryny. Zawierają witaminy C i B, a także wiele cennych mikro i makroelementów m.in. wapń, potas, żelazo, miedź, magnez i fosfor. Przetwory z tych owoców są dobrym sojusznikiem, wzmacniającym i chroniącym organizm przed przeziębieniami, grypą czy jesiennym osłabieniem.

Owoce pigwy (niedojrzałe)

Właściwości lecznicze mają także nasiona pigwy, zalecane są przy nadmiernej fermentacji jelitowej i stanach zapalnych przewodu pokarmowego, nieżycie żołądka i jelit, uszkodzeniach śluzówki żołądka. Pomagają w stanach zapalnych jamy ustnej, gardła i żołądka, a zewnętrznie w gojeniu stanów zapalnych spojówek, odmrożeń, zajadów, hemoroidów. Zarówno owoce, jak i nasiona wspierają przemianę materii i wzmacniają wątrobę.

I właściwie teraz to już nie wiem, jak chronić się w okresie jesienno – zimowym przed chorobami. Czy pic herbatę z imbirem, sokiem z czarnego bzu, pigwowcem, a może ze wszystkim na raz?

Korzystałam z:

1. Seneta W., Dolatowski J., 1997.Dendrologia. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa.
2. zdjęcia pochodzą z www.pixabay.com