[banner]

Irysy, kosaćce

Piwonie, irysy, floksy, nagietki, kosmosy i margerytki to dla mnie wspomnienie ogrodu z dzieciństwa. Z płatków tych kwiatów gotowałam zupę…kwiatkową. Oczywiście gotowałam ją potajemnie. Moim marzeniem było, by w ogrodzie pojawiły się obok żółtych irysów także niebieskie. Cel ten zrealizowałam wiele lat później. Irysów lub inaczej kosaćców występuje naturalnie na świecie ponad 200 gatunków. We florze Polski spotykamy 3: kosaciec bezlistny, żółty i syberyjski. A odmian tego rodzaju jest bardzo wiele.

W zależności od tego jaki gatunek i odmianę irysów wybierzemy możemy mieć w ogrodzie kwitnące kosaćce od marca do lipca. Irysy mają długie równowąskie i szablaste liście. W zależności od odmiany mogą mieć od 20 do 130cm wysokości.

Występujące w ogrodach kosaćce możemy podzielić w następujący sposób: irysy kłączowe (bródkowe, bezbródkowe) oraz irysy cebulowe. Najpopularniejszy spośród nich jest mieszaniec kosaciec bródkowy (Iris germanica), zapewne dlatego, że gama barw w jakiej występują jego kwiaty jest naprawdę szeroka. Roślina ta ma grube płożące się kłącza, rozgałęzioną łodygę zazwyczaj z kilkoma kwiatami. Okwiat nie jest zróżnicowany na kielich i koronę. Trzy zewnętrzne listki okwiatu są odgięte w dół, a trzy wewnętrzne wzniesione tworzą tzw. kopułkę. Na dolnych listkach okwiatu znajduje się szczoteczka włosków prowadząca do pręcików. Od tej szczoteczki nazywanej też bródką pochodzi nazwa tych kosaćców.

Irysy bródkowe sadzimy wczesną wiosną lub pod koniec lata, kiedy są w okresie spoczynku. Stanowisko powinno być słoneczne, ewentualnie półcieniste, a gleba żyzna, próchnicza, dobrze zdrenowana. Kosaćce są niewybredne, ale słabo rosną na ziemiach piaszczystych i kamienistych. W okresie kwitnienia i wzrostu potrzebują dużo wody, ale jej nadmiar powoduje gnicie kłączy. By tego uniknąć można je posadzić na skarpach lub wyniesionych rabatach. Kosaćce bródkowe sadzimy poziomo i płytko, tak by grzbiet kłącza był zrównany z powierzchnią gruntu, natomiast korzenie rozkładamy i przysypujemy 3-5 cm warstwą ziemi. Mogą one w jednym miejscu rosnąć nawet 7 lat, należy jednak pamiętać o usuwaniu chwastów a wiosną zasilać nawozami płynnymi. Są roślinami całkowicie mrozoodpornymi, ale na zimę można przykryć je suchymi liśćmi lub pociętą słomą. Wiosną osłonę należy usunąć aby promienie słoneczne lepiej nagrzewały glebę.

Kosaciec syberyjski (Iris sibirica) należy do grupy kośćców kłączowych, bezbródkowych. Nie ma on charakterystycznej szczoteczki a jego kłącze jest smuklejsze i rośnie w ziemi. Irysy te preferują stanowiska słoneczne, gleby kwaśne, wilgotne, ale nie podmokłe. Sadzimy je późnym latem lub jesienią, na głębokość 2,5 cm. Ma nieco mniejsze niebieskie kwiaty, rozwijające się po 2-3 na końcu długiego, cienkiego pędu (V-VII). Na stanowiskach naturalnych objęty jest ścisłą ochroną.

Irys żółty (Iris pseudacorus) również występuje naturalnie w Polsce i często można go spotkać na terenach podmokłych, brzegach stawów, bagnach. Świetnie nadaje się do obsadzania brzegów oczek wodnych, ale lubi stanowiska słoneczne. Kwiaty ma żółte, a liście sztywne, długie ciemnozielone. Kosaćce żółte sadzi się wczesną wiosną lub późnym latem (po kwitnieniu) w wodzie na głębokości ok. 30 cm.

Irys żyłkowany (Iridodictyum reticulata) to najbardziej znany przedstawiciel kosaćców cebulowych. Kwitnie wcześnie w marcu – kwietniu, zazwyczaj na niebiesko. Jest niewielki dorasta do 15-20 cm wysokości. Lubi stanowiska słoneczne i zaciszne. Gleba powinna być przepuszczalna i szybko nagrzewająca się. Nadaje się do ogrodów skalnych. Nie ma konieczności corocznego wykopywania cebulek tych roślin o ile ładnie się rozrastają i dobrze kwitną.

Zabiegi pielęgnacyjne

Nawozimy kosaćce na początku sezonu wegetacyjnego lub kiedy zaobserwujemy słabszy wzrost. Nie należy stosować obornika i nawozów mineralnych bogatych w azot. Można je zasilić mieszanką nawozową dla kosaćców lub kompostem. Irysy plewimy ręcznie, by nie uszkodzić kłączy, unikamy także ostrych narzędzi podczas spulchniania gleby. Usuwamy suche martwe liście, przekwitnięte kwiatostany. Podlewamy (w zależności od gatunku) z umiarem tylko w okresach suszy.

Rozmnażanie kosaćców z nasion jest obarczone ryzykiem, że uzyskana roślina będzie zupełnie inna od matecznika. Jest w tym jednak pewna zabawa – wynik jest niespodzianką. Nasiona wysiewamy wprost do gruntu jesienią i czekamy na efekty. Zdecydowanie bardziej przewidywalne jest rozmnażanie kosaćców przez podział kłaczy lub cebule przybyszowe. Po zakończonym kwitnieniu (lipiec – sierpień) wykopujemy karpy z ziemi i ostrym nożem dzielimy kłącza. Liście skracamy o połowę i tak przygotowane sadzonki sadzimy na rabatach. Po takim zabiegu irysy rosną lepiej i obficiej kwitną.

Irysy cebulowe wykopujemy po kwitnieniu, kiedy uschną im liście. Oddzielamy cebulki przybyszowe i przechowujemy w suchym, ciepłym i przewiewnym miejscu. Sadzimy we wrześniu – październiku. Na kwitnienie będziemy musieli jednak poczekać nawet 3 lata – taka specyfika tej grupy.

Nazwa Irys pochodzi od imienia Iris – greckiej bogini tęczy, może dlatego, że tak wiele barwnych odmian tych kwiatów istnieje i ciągle produkowane są nowe.

 

 

Komentarze

O Autorze

Cebulki Kwiatowe

Zostaw Odpowiedź