Czworolist zobaczyłam po raz pierwszy w Roztoczańskim Parku Narodowym. Zachwycił mnie swoim wyglądem. Nigdy nie widziałam tak kwitnącej rośliny. Co ciekawe czworolist pospolity występuje naturalnie niemal w całej Europie i w Azji. Spotkamy go w wilgotnych lasach liściastych i mieszanych, a na świecie istnieje 24 gatunki z tego rodzaju.

Jak się później okazało te 4 zielone płatki, które uznałam za kwiat wcale nim nie są, ale na pewno stanowią ważny element ozdobny. Spodobała mi się także jego nazwa łacińska: Paris quadrifolia – niczym jakiś amant.

Kwitnący Paris quadrifolia

Czworolist jest byliną – geofitem. Jego pędy nadziemne rozwijają się w kwietniu. Pędy płonne dorastają do 14 cm. Liście wyrastają na szczycie łodygi zazwyczaj w jednym okółku – po 4, (czasem 3 lub 5 do 8). Pędy kwiatowe osiągają od 15 do 40 cm wysokości. Na szczycie wzniesionej łodygi znajduje się pojedynczy, zielono – żółty kwiat. Czworolist kwitnie w maju i czerwcu. Kwiat ten pachnie…popsutym mięsem, dzięki czemu zapylany jest przez muchówki. Owocem jest niebiesko czarna jagoda o średnicy 1–1,5 cm, z dużą ilością brunatnych nasion. Owoce są bardzo niesmaczne i jak cała roślina trujące. Organem podziemny jest kłącze, które może żyć nawet 200 lat.

Symetryczna „gwiazdka” o czterech ramionach wygląda niezwykle uroczo pośród wiosennego runa. Czworolist wykorzystywany był jako roślina lecznicza: rozdrobnione ziele stosowano do leczenia owrzodzeń, czyraków i stanów zapalnych. W małych dawkach używano go w leczeniu zapalenia oskrzeli, kaszlu i kokluszu, w łagodzeniu skurczy i kolki. Nasiona i owoce stosowane były w roli afrodyzjaku, leku uspokajającego i narkotycznego oraz stosowano je do leczenia padaczki. W Rosji liśćmi czworolistu leczono zaburzenia psychiczne. Kłącza używano jako lek wymiotny i przeczyszczający. Dziś stosowany jest tylko w homeopatii. Bywa również sadzony w ogrodach jako roślina ozdobna. Najlepiej będzie rósł pod drzewami w cieniu lub półcieniu.

W ostatnich latach można kupić jego kuzyna: czworolist wielolistny (Paris polyphylla), który charakteryzuje się bardziej ozdobnym kwiatem przypominającym odnóża pająka.

Kwitnący Paris polyphylla Fot. C T Johansson

Obydwa gatunki preferują miejsca zacienione, o glebach głębokich próchniczych i zasobnych w azot. Najlepiej rosną na glebach wapiennych o pH w przedziale 5,3 do 8,2. Nie występują na glebach zasolonych.

Ponieważ kłącza czworolista szybko się „rozłażą” trzeba przygotować dość duży powierzchniowo obszar w stosunku do wielkości sadzonki. W ramach corocznego nawożenia konieczna jest wymiana górnej warstwy ziemi na nowy kompost. Jeżeli przygotujemy za słabe podłoże, o zbyt małej powierzchni, roślina będzie kiepsko rosła i wypuszczała tylko 3 listki.

Czworolist jest rośliną całkowicie mroozodorną, ale nie lubi przeciągów. Chcąc mieć go jak najdłużej trzeba wybrać dla niego miejsce w ogrodzie jak najbardziej zaciszne i na zimę pozostawić liście, które opadły z drzew. Tym sposobem stworzymy czworolistowi warunki bliskie tych leśnych naturalnych czyli optymalne.

Mimo dużych wymagań glebowych można również uprawić czworolisty w pojemnikach na balkonach i tarasach, przy zachowaniu warunków zbliżonych do naturalnych. Zimą konieczne będzie jednak zadołowanie doniczki w ogrodzie.

Najlepiej rozmnażać czworolisty wegetatywnie, przez podział kłączy lub kupić sadzonkę. Można również próbować wysiewać nasiona, ale jak zwykle jest to zadanie dla cierpliwych, ponieważ kwitnące rośliny otrzymamy dopiero po 4-5 latach.

Korzystałam z:

https://en.wikipedia.org/wiki/Paris_polyphylla

https://pl.wikipedia.org/wiki/Czworolist_pospolity