Moje pierwsze spotkanie z czosnkiem odbyło się wiele lat temu w Białowieskim Parku Narodowym, potem widywaliśmy się jeszcze wielokrotnie W Bieszczadzkim Parku Narodowym i w Babiogórskim… Ciągle jeszcze nie zdecydowałam się na posadzenie go na balkonie, bo obawiam się, że szybko byśmy go zjedli. Na stanowiskach naturalnych byłoby to karalne – czosnek jest objęty częściową ochroną gatunkową, ale z własnej doniczki, to już co innego.

Czosnek niedźwiedzi dorasta do 50cm wysokości, łodygę ma bezlistną i pełną, a lancetowate liście rosną odziomkowo. Łatwo je pomylić z liśćmi konwalii, ale lepiej tego nie robić bo konwalia jest trująca. Wystarczy tylko je powąchać by uzyskać pewność z którą rośliną mamy do czynienia, ponieważ czosnek niedźwiedzi (cała roślina) wydziela intensywny czosnkowy zapach. Czosnek rozpoczyna kwitnienie w maju, ale na stanowiskach naturalnych kwitnie później. Kwiaty są białe i wyrastają na łodygach ponad liście.

Czosnek niedźwiedzi w Babiogórskim Parku Narodowym. Fot. KZ

Czosnek niedźwiedzi lubi gleby żyzne, przepuszczalne, rośnie na stanowiskach zacienionych (chyba jako jedyny z czosnków!). To kolejna roślina, którą możemy sadzić pod koronami drzew. Nadaje się również do uprawy w pojemnikach. Znalazłam taką informację, że jesienią dobrze okryć go bukowymi liśćmi. Nie potrzebuje ochrony przed mrozem, ale najchętniej rośnie w buczynach. Można mu podarować taką odrobinę luksusu. Po zakończonym kwitnieniu i wysianiu nasion, liście zaczynają zasychać i pod koniec lipca właściwie nie ma po nich śladu. Rozmnaża się go łatwo przez cebulki lub nasiona. Podłużne cebule o żółtawej barwie mają zwykle średnicę 3-6cm. Należy je sadzić na przełomie września i października na głębokość 6-8cm w odległości co 10cm.

Czosnek niedźwiedzi w Babiogórskim Parku Narodowym. Fot. KZ

Jest to roślina o właściwościach leczniczych. Cebule działają bakteriobójczo, pobudzają apetyt oraz wydzielanie śluzu w oskrzelach. Najsmaczniejsze są jednak młode liście (i tylko tę część rośliny zjadamy) i zawierają najwięcej witamin oraz innych cennych mikro i makroelementów. Czosnek niedźwiedzi jest naturalnym antybiotykiem, podobnie jak zwykły czosnek. Działa silnie bakteriobójczo, przeciwgrzybiczne, obniża ciśnienie krwi i poziom „złego cholesterolu”, zapobiega nowotworom złośliwym, wspomaga trawienie, przeciwdziała miażdżycy i jest polecany przy chorobach górnych dróg oddechowych. Warto wprowadzić go do diety, tym bardziej, że ma łagodniejszy smak niż czosnek pospolity. Najlepiej spożywać go jak najmniej przetworzonym, dodawać do sałatek, past, makaronów czy zup.

I taka moja osobista prośba, by nie pozyskiwać czosnku ze stanowisk naturalnych do swoich ogrodów, ponieważ jest go coraz mniej w naszych lasach. Gatunek jest objęty częściową ochroną i umieszczony na Czerwonej Liście Roślin i Grzybów Polski. Grozi mu wyginięcie z powodu nieprawidłowej gospodarki leśnej. Tym bardziej, nie ma potrzeby „brać czosnku z lasu”, ponieważ wiele sklepów oferuje cebulki i nasiona czosnku.

Czy ktoś z Was ma jakiś smakowity przepis na sałatkę z listków czosnku niedźwiedziego?