Klonik należy do rodziny ślazowatych i jest dość bliskim krewnym naszej malwy. Rodzaj Abutilon obejmuje ponad 100 gatunków roślin zróżnicowanych na krzewy, półkrzewy, rośliny zielne, które porastają lasy południowej Ameryki. Zaślaz mieszańcowy (Abutilon x hybridum) bo tak naprawdę nazywa się roślina, o której chce dziś napisać, jest efektem prac ogrodników – mieszańcem, który możemy uprawiać w mieszkaniach, na tarasach balkonach i ogrodach, ale nie zimującym w gruncie. Jest to roślina lubiana ze względu na duże ozdobne kwiaty i liście.

Kwiaty są duże ok. 5-8 cm średnicy i mogą być żółte, różowe i pomarańczowe do ciemnoczerwonego. Pojawiają się one wiosną w kątach liści i pozostają aż do jesieni, zwisając na długich szypułkach, niczym duże dzwonki. Nowsze odmiany mogą kwitnąć nawet cały rok. Liście kształtem przypominają liści klonu, są jasnozielone i w zależności od odmiany mają od trzech do siedmiu klap. Mogą one być biało bądź żółto nakrapiane, a także mieć jaśniejsze obrzeżenie. Odmiany o pstrych liściach są zainfekowane przez wirusy, który poza tą zmianą morfologiczną, nie wpływa na wzrost i „jakość” rośliny.

Klonik zainfekowany przez wirusy. Fot. Jerzy Opioła

W naturalnym środowisku zaślaz może dorastać do 3 m wysokości, w domach osiąga do 2 metrów, aczkolwiek najbardziej preferowane są formy karłowe do 50 cm oraz te w postaci drzewek. Klonik jest rośliną szybkorosnącą, pędy przyrastają ok. 20-30 cm rocznie.

Zaślaz mieszańcowy najlepiej będzie kwitnąć w jasnym pomieszczeniu, może to być południowe okno. Latem w okresie najbujniejszego wzrostu warto wystawić go na balkon czy taras, ponieważ klonik lubi świeże powietrze. Powinno być to jednak stanowisko zaciszne, jasne ale osłonięte przed pełnym słońcem. W półcieniu też będzie rósł, ale słabiej kwitnął, a liście będą gorzej wybarwione.

Przez całe lato należy obficie podlewać roślinę, nawet dwa razy dziennie, najkrótszy niedobór wody powoduje więdnięcie liści. Zasilamy zaślaz co dwa tygodnie nawozem wieloskładnikowym. W okresie wzrostu, konieczne jest przycięcie pędów (2-3 razy), dzięki czemu będzie ładnie się rozrastał i miał lepszy pokrój. Można także uszczykiwać pędy, żeby roślina ładnie się rozkrzewiła.

„Klonowe” liście i kwiat. Fot. Anneli Salo

W związku z szybkim wzrostem klonik wymaga corocznego przesadzania (zazwyczaj w marcu). Podłoże powinno być próchnicze, żyzne, przepuszczalne oraz zasobne w składniki odżywcze. Można zastosować uniwersalne ziemię dla kwiatów doniczkowych i dobry drenaż. Podczas przesadzania warto skrócić korzenie oraz pędy rośliny.

Klonik najlepiej rośnie w temperaturach pokojowych w granicach 16- 22°C, natomiast zimą powinien znajdować się w widnym pomieszczeniu o temperaturze 10 ºC – 15 °C. Przestajemy go nawozić ale umiarkowanie podlewamy i zwilżamy liście. Podłoże nie powinno być stale wilgotne, a wręcz przeciwnie, pomiędzy jednym a drugim podlaniem podłoże powinno lekko przeschnąć. Jeżeli zaślaz zacznie tracić liście to najprawdopodobniej w pomieszczeniu panuje zbyt wysoka temperatura i jest zbyt suche powietrze.

Najprostszym sposobem rozmnożenia zaślazu będzie wykorzystanie sadzonek pędowych, które uzyskamy podczas skracania pędów – w lutym-marcu lub lipcu-sierpniu. Sadzonki powinny mieć około 6 – 10 cm i należy im oberwać dolne listki. Należy zastosować ukorzeniacz a następnie umieścić sadzonki w wilgotnym torfie zmieszanym z czystym piaskiem. Ponieważ rośliny łatwo więdną warto sadzonki przetrzymywać pod osłoną (np. foliową) w celu uzyskania właściwej wilgotności i temperatury. Ukorzeniające się sadzonki trzeba ustawić w jasnym pomieszczeniu w temperaturze około 20°C. Po ok. 3-4 tygodniach powinny być ukorzenione i można je wtedy przesadzać do większych doniczek.

Można także kloniki rozmnażać z nasion zebranych z własnych okazów lub kupionych w dobrych sklepach ogrodniczych. Wysiewamy je w lutym i maju, a doniczkę ustawiamy na ciepłym parapecie. Po 2-3 tygodniach nasiona powinny skiełkować. Nasiona zebrane własnoręcznie najlepiej poddać stratyfikacji przed wysianiem.

Najczęstszym problemem w uprawie zaślazu są żółknące, opadające liście i słabe kwitnienie. Objawy te zazwyczaj wynikają ze źle dobranego stanowiska (za ciemne), z nieregularnego podlewania (latem) lub zbyt obfitego podlewania (zimą). Żółknące liście mogą być też oznaką szoku wynikającego ze zmiany temperatury np. po przeniesieniu rośliny z tarasu do domu. Jaśniejsze liście będą objawem niedoboru składników odżywczych w glebie (należy nawieźć roślinę). Przy niedoborach wody roślina będzie więdnąć, a przy słabym oświetleniu pędy stają się wyciągnięte, liście jaśniejsze i pojawia się bardzo mało kwiatów. Trzeba obserwować roślinę, ponieważ przy jej osłabieniu bardzo szybko jest atakowana przez szkodniki np. mszyce, mączliki, wełnowce, przędziorki, tarczniki.

W sprzedaży dostępnych jest wiele odmian zaślazu mieszańcowego różniących się wielkością i barwą kwiatów. Są również formy karłowe a także szczepione na pniach i prowadzone jak małe drzewka. Możemy także spotkać roślinę o wiotkich pędach i przewisającym pokroju. To klonik płożący (Abutilon megapotamicum) i jego odmiany. Ma on mniejsze liście a kwiaty zbudowane są z czerwonego kielicha, żółtych płatków korony oraz wystających ciemnych pręcików. Uprawiamy go tak samo jak zaślaz mieszańcowy.

Zaślaz mieszańcowy. Fot. KENPEI